Doen en Blijven Doen
Stappenreeks en Persoonsgebonden factoren
Twee instrumenten bij persoonsgerichte zorg naar zelfmanagement
Vaak werkt een zorgverlener met een patiënt toe naar ander gedrag. In Doen en blijven doen wordt dit proces van gedragsverandering ter bevordering van zelfmanagement aan de hand van een stappenmodel beschreven: de stappenreeks van voorlichting. De zorgverlener heeft daarbij een rol als coach en motivator, maar de patiënt is uiteindelijk de gedragsveranderaar.

Naast de stappenreeks spelen ook persoonsgebonden factoren van de patiënt en van de zorgverlener, de zogenaamde P-factoren, een grote rol bij gedragsverandering en zelfmanagement.

De stappenreeks en de persoonsgebonden factoren bieden een handvat voor voorlichting op maat: voorlichting die op de persoon en zijn doelen is afgestemd. Een gedragsverandering gericht op bevorderen van zelfmanagement en therapietrouw zal hierdoor eerder tot stand komen.

Doen en blijven doen is opgenomen in de zorgmodule zelfmanagement 1.0. Het ondersteunen van eigen regie bij mensen met één of meerdere chronische ziekten. Deze module is ontwikkeld in opdracht van Coördinatieplatform Zorgstandaarden en het Kwaliteitsinstituut Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Januari 2014.

SeMaS (SelfManagement Screening)
In samenwerking met IQ-healthcare (Radboud Universiteit Nijmegen), DOH (De Ondernemende Huisarts) en Doen en Blijven Doen is een zelfmanagement-screeningsinstrument (Self Management Screening, SeMaS) ontwikkeld. In de SeMaS zijn opgenomen: de ernst van de ziekte, opleiding, demografische kenmerken, functionele status, (computer)vaardigheden, geschiktheid voor groepsinterventies, de mate van bereidheid voor zelfzorg. Wat betreft de persoonsgebonden factoren zijn de demografische kenmerken, locus of control, de eigen effectiviteit (van de stap willen), de sociale steun, de emotionele gesteldheden depressie en angst en de stijl van coping opgenomen.
SeMaS vragenlijst
SeMaS handleiding

2020 – 2023: Persoonsgebonden factoren vragenlijst verkort. 

Op 27 januari 2020 is een onderzoek gestart met het valideren van de verkorte Persoonsgebonden factoren vragenlijst als doelstelling. In de vragenlijst zijn de oorspronkelijke persoonsgebonden factoren opgenomen. Afnametijd vragenlijst: ongeveer 10-15 minuten. De vragenlijst kan naast andere benaderingen ingezet worden zoals Positieve Gezondheid, Motivational Interviewing, Stage of Change en natuurlijk de Doen en Blijven Doen stappenreeks.

Het onderzoek wordt mogelijk gemaakt in een samenwerking met Fontys Hogescholen, Avans en de Hogeschool Utrecht.

De METC van het Catharinaziekenhuis te Eindhoven heeft op 17 november 2020 toestemming verleend voor onderzoek. Binnen dat ziekenhuis vindt in 2021 onderzoek plaats bij de patiëntenpopulatie: hartfalen (afgerond, Fontys), nierfalen (covid-19). Elders is onderzoek opgestart bij de populatie COPD (eerstelijn, afgrond, Fontys en Avans) en is onderzoek opgestart bij de populatie chronische pijn (eerstelijn, afgerond, Hogeschool Utrecht) en cliënten GGZ met een chronische aandoening (eerstelijn lopend, Frank Verhulst). In januari 2022 is onderzoek gestart bij de patiëntenpopulatie knieprothese (Amphiaziekenhuis Breda, Avans, afgerond). In augustus 2023 is onderzoek gestart bij de populatie chronische pijn  (Catharinaziekenhuis, Frank Verhulst). In november 2023 is onderzoek gestart bij de populatie reuma in samenwerking met Avans en Reumazorg Nederland.

Zie “onderzoek” voor meer informatie

2022-2023 Aankondiging nieuwe (6e) druk Doen en Blijven Doen.

Op dit moment wordt met enthousiasme gewerkt aan een nieuwe druk van Doen en Blijven Doen. Planning uitgave is februari-maart 2024.

Frank Verhulst